“Терроризм” тушунчаси дастлаб Европада ОАВ, сиёсат ва қонунчилик соҳаларида машҳур бўлган. У билан бирга экстремизм, фундаментализм каби атамалар ҳам кенг тарқалди. Сўнгра секин-аста ислом оламига кўчди ва кенг тарқалди.

Терроризмга таъриф беришдан олдин унинг жамиятдаги тарихига бир назар ташлаш ўринлидир. Бу тушунча кишилик жамиятида пайдо бўлди ва ривожланди. Терроризм ижтимоий ҳодиса бўлиб, уни бутунлай йўқотиб бўлмайди. Балки жамият хавфсизлигини таъминлаш учун баъзи чоралар билан унинг тарқалишининг олдини олиш мумкин. Жаҳолат, адоват терроризмнинг руҳий-психологик сабабларидандир. Булар шахслар ва жамиятларга, ҳатто баъзан миллатларга ҳам тегадиган касаллик бўлиб, уларни қон тўкиш, ҳуқуқларни поймол қилишга етаклайди.

Жамият ривожланиши билан терроризм ҳам ривожланиб борди. Ҳозирга келиб, жамият каби мақсадлари ва воситалари турлича бир кўринишга келди. У саратон каби жамиятлар жисмини емирмоқда, террористик гуруҳлар баъзи давлатларга билвосита таъсир ўтказмоқда, уларнинг сиёсатини ўз мақсадларига мос йўналишга ўзгартиришга мажбур қиляпти.

Ислом олами робитаси қошидаги Ислом фиқҳи академияси терроризмга шундай таъриф беради: “Терроризм бу – шахслар ёки гуруҳлар ёки давлатларнинг инсоннинг дини, жони, ақли, мол-мулки ва номусига қарши амалга оширган тажовуздир. У қўрқитиш, азият етказиш, таҳдид, ноҳақ ўлдириш, қароқчилик ва йўлтўсарликнинг барча кўринишларини, бир шахс ёки гуруҳнинг одамларни қўрқитиш ёки уларга азият бериш ёки ҳаётлари, ҳурриятлари, хавфсизликлари ёки бошқа ҳолатларини хатарга қўйиш билан даҳшатга солишни қамраб олади. Унинг турларига атроф-муҳитга, жамоат ёки хусусий мулкларга, миллий ёки табиий бойликларга зарар етказиш ҳам киради. Буларнинг барчаси Аллоҳ таоло бандаларини қайтарган Ер юзида бузғунчилик қилишнинг турларига киради. Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Ерда бузғунчилик қилишни истама! Чунки Аллоҳ бузғунчиларни суймас” (Қасас, 77)”.

Айтилганлдардан маълум бўладики, терроризмнинг моҳияти зўравонлик ҳаракатлари ёки улар билан таҳдид қилиш оқибатида қалбларга қўрқув солиш маъноси атрофида айланади.

Исломнинг баъзи душманлари ҳанузгача бу дин ўз таълимотларида ислоҳ қилишда куч ишлатиш, ўз душманларини йўқотиш ва ўзига бўйсундириш учун террорчилик услубларини қўллашни ёқлайди, ўз даъватини шундай ёяди, деган буҳтонларни ёғдириб келади. Улар бу даъволарига жиҳод, мусулмонларнинг мушриклар билан муносабати тўғрисида келган баъзи ояти карималар ва ҳадиси шарифларни далил қилиб кўрсатадилар. Лекин улар ушбу оятлар ва ҳадисларни тўғри тушунмайдилар, балки ўз ғояларига мослаб тушунадилар. Шунингдек, баъзида айрим исломни ниқоб қилган гуруҳларнинг ўз ғоясини тарқатиш ва ҳимоя қилишда тутган зўравонликларини ҳам далил қиладилар. Улар исломнинг ҳақиқатини фақат шундай кўрсатишга интиладилар.

Ислом Аллоҳнинг барча бандаларига шафқатли бўлишни, уларнинг барчасини ҳаққа бошлашга рағбат қилишга, уларни яхшиликда, дунё ва охиратда улар учун фойдали ишларда бирлаштиришга ўргатган. Ҳеч кимга адоват қилишга, ажратишга, ўргатмаган.

Аллоҳ таоло Ўз Китобида инсон ҳаётини алоҳида улуғлаган. Бу тўғрида қуйидаги оятларни туширган: “Ана ўша (илк қотиллик) туфайли Исроил авлодига шундай ҳукмни битиб қўйдик: “Бирор жонни ўлдирмаган ёки Ерда (бузғунчилик ва қароқчилик каби) фасод ишларини қилмаган инсонни ўлдирган одам худди ҳамма одамларни ўлдирган кабидир. Унга ҳаёт бахш этган (ўлимдан қутқариб қолган) одам эса барча одамларни тирилтирган кабидир”” (Моида, 32).

Терроризм Исломда энг оғир жиноятлардан саналади. Терроризмнинг баъзи кўринишлари “ҳироба” (босқинчилик), одамларга ноҳақ тажовуз қилишга мувофиқ келади. Терроризм доим ҳам босқинчилик билан бир хил эмас. Чунки терроризм ўз мақсадларида босқинчиликдан фарқ қилади. Терроризмнинг мақсадлари кўп ҳолларда сиёсий бўлади. Шунга кўра, террорчилик амалиётларидан кўзланган мақсад ўша амалиётлар қурбонлари бўлмайди. Балки улардан мақсад жамоатчиликка етказиб қўйиш, шу билан қарши томонни ўз истакларини бажаришга мажбур қилиш бўлади.

Манбаълар асосида тайёрланди
Ғиёсиддин Тожимирзаев,
 Учқўрғон туман “Байтул муқаддас” жоме
масжиди имом хатиби.