Мисвок қилиш (таҳоратда) “ал-Жавҳара”да келганидек, оғиз чайиш асносида суннати муаккададир. Шуни кўпчилик уламолар олган. Шуниси яхшироқ. Чунки, у тозалашда ўнғайдир.

Ундан олдин ҳам дейилган. “Баҳр”да очиқ келишича, аз-Зайлаъийга эргашиб, бошланишда суннат дейилган. “Наҳр”да эса, оғиз чайиш асносида суннат дейилиши яхшироқ, деб очиқ айтилган. Кейин, уни мустаҳаб ҳам деганлар. Чунки у таҳоратнинг хусусиятларидан эмас.  Мана шуни Имом аз-Зайлаъий ва бошқалар тўғри деб топган. “Фатҳ”да эса соҳиби мана шу ҳақиқатдир, деган. Лекин, кичик “Шарҳ ал-Муниййа”да келишича, Имом Қудурий ва кўпчилик уламолар уни суннатлар жумласидан санаганлар. Энг саҳиҳи ҳам шудир. Фиқҳий матнлар ҳам шуни олган.

У (яъни, мисвок ишлатиш) бизнинг наздимизда таҳорат учундир.

Яъни, таҳоратнинг суннатидир. Имом аш-Шофиъий наздида намознинг суннатидир. Хилофнинг самараси (натижаси) шулки, битта таҳорат билан бир неча намоз ўқийдиган одамга ўша таҳоратида қилган мисвоки кифоя қилади, бизнинг наздимизда. Аммо Имом Шофиъий наздида бу кифоя қилмайди, яъни, у ҳар намоз учун мисвок қилиб олиши даркор. Сирожиддин ал-Ҳиндий “Шарҳ ал-Ҳидоя”да келтиришича, намоз учун мисвок ишлатаётганда милклари қонаб кетса, ижмоъ билан таҳорати синади ва у қон нажасдир. Имом Шофиъий наздида эса бу ҳолатда қонаши таҳоратни синдирмайди.

Фақат уни унутса, кейин намоз учун қилиб олиши мустаҳаб бўлади. “Жавҳара”да келган бу иборанинг фойдаси шулки, мисвокни таҳоратда ишлатгандан сўнг намоз учун алоҳида мисвок ишлатиб ўтирмайди. Лекин таҳоратда унутиб қўйса, намоз учун мисвок қилиб олиши мустаҳаб бўлар экан. Бунга шориҳ ҳам ишора қилмоқда. “Фатҳ”да “Ғазнавиййа”дан олиб келтиришига қараганда, мисвок ишлатиш беш ўринда мустаҳаб бўлади: тиш сарғайганда; оғиз бадбўй бўлганда; уйқудан турганда; намозга турганда; таҳорат пайтида. Лекин, “Баҳр”да келганидек, мисвок ишлатиш таҳоратнинг суннати, намознинг эмас. Аммо, “Наҳр” соҳиби икки ривоятни мувофиқлаштириб, шориҳ ишора қилгандек фатво беради.

Менинг ўйлашимча, бизнинг (мазҳабимизнинг) наздимизда мисвок таҳорат учун, намоз учун эмаслигига далил сифатида мисвокнинг фазилатини баён қилинган Имом Аҳмад ривоят қилган ҳадиси шарифни кўрсатиш мумкин. Жаноби Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам демишлар: “Мисвок билан ўқилган намоз мисвоксиз ўқилган етмишта намоздан афзалдир”.  Демак, бу савоб таҳоратда мисвок ишлатиш билан юз беради, Имом Шофиъий наздида эса фақатгина намоз олдидан ишлатиш билан ҳосил бўлади. Шундай қилиб, бизнинг наздимизда мисвок билан қилинган таҳорат билан ўқилган барча намозлар ушуб фазилатни топади. Бунга ҳам Имом Шофиъий хилоф қиладилар. Шу билан бирга бу нарса бизнинг наздимизда ҳар бир намоз учун мисвок ишлатишни инкор этмайди. Намоз учун нимага мустаҳаб бўлмас экан, ахир у одамлар жамълангани учун мустаҳаб бўладию, Парвардигори оламга муножот учун бўлмасинми?!

Манбалар асосида тайёрланди
Икромжон Рахмонов,
Поп  туман “Якка тут” жоме
масжиди имом -хатиби